عقل ، نقشه ی راه آینده ، مهری کیانوش راد

عقل ، نقشه ی راه آینده 

استقبال از پیشگوها ، طالع بینی و موارد مشابه دیگر در دوران علم و تجدد، بیانگر این مهم است 

که : هنوز افسون آگاهی بر آینده ، اگر چه جاهلانه ، جاذبه ی خود را برای انسان از دست نداده است.

جهل انسان به آینده ، یکی از دغدغه های زندگی اوست؛ اما : 

آینده چگونه شکل می گیرد؟

آینده به چه کسانی تعلق می گیرد؟

زندگی جریان پیوسته ای است و امکان ندارد ، انسان لحظه ای را بدون ارتباط زمان حال ،

از سویی به گذشته و از سویی به آینده را تصور کند.

هر انسانی آرزو دارد ، دورنمایی از آینده ی خویش را داشته باشد.

آینده ی هرکسی را امروز او می سازد و امروز او حاصل چگونه زیستن او در گذشته است.

بین در حال زندگی کردن و فراموشی گذشته و آینده ، فرسنگ ها راه فاصله است ، فاصله ای

به درازنای حقیقت و کذب. 

مالکیت زمانی انسان، لحظه ای است که به چشم برهم زدنی تبدیل به گذشته می شود.

زمان حال آن قدر نیست که بتوان برای آن برنامه ریزی کرد .

ما در برنامه هایی که به آنی تبدیل به گذشته می شوند ، زندگی خود را می سازیم.

شاید نقش ما در اینده مثبت یا منفی باشد ؛ اما واقعیت این است که همه ی ذرات هستی که 

انسان نیز یکی از بی شمار موجودات ان است ، در آینده ی زمین نقش دارد ، تنها تفاوت این است که 

انسان با اراده ی خود می تواند تعیین کننده ی نقش خود باشد، نقشی که هزار عامل دیگر در آن تأثیر

دارند.

بین همه ی پدیده ها ، ملموس ترین حقیقت ، مرگ است که به انتظار ما نشسته است.

واکنشی که در برابر مرگ نشان می دهیم ، تا میزان زیادی تعیین کننده ی آینده ی ماست.

وحشت یا باور مرگ ، نقشی تعیین کننده در مقابله ما با زندگی و حرکتی رو به سوی آینده دارد.

باور مرگ قوی ترین ابزاری است که ما را نسبت به زندگی تواناتر می کند.

با باور مرگ ، از فرصت اندک زندگی ، از همه ی لحظات و استعدادهای خود استفاده خواهیم کرد.

زمانی که مرگ را خطری جدی برای زندگی بدانیم ، می تواند کارکردی معکوس داشته باشد و شوق 

زندگی را برای اینده و ساختن آن افزون کند، اما ؛ آن روی سکه را نیز باید دید.

ترس در بسیاری موارد انسان را مسحور خود می کند و راهی جز فنای خود در آن نمی بیند،

اراده ی مرگ می کند و می میرد.

مولانا در دفتر سوم مثنوی در داستان مسجد مهمان کش نقش روانی مرگ را به تصویر می کشاند.

مسجدی در کنار شهر ری بود ، هرکس شب آنجا می خوابید ، صبح مرده ی او را می یافتند.

روزی مردی عاشق به آن شهر آمد و مسجد را برای خواب انتخاب کرد.

مردم به او هشدار داده و گفتند:

شب مخسب اینجا اگر جان بایدت / ور نه مرگ اینجا کمین بگشایدت 

مرد قبول نکرد و با خود گفت: اگر بمیرم  جسم خود را از دست داده ام و کم شدن ذره ای از

وجودم مهم نیست.با شناخت موقعیت خود و خطر وارد مسجد شد.

نیم شب آواز با هولی شنید / کآیم کآِیم برسرت ، ای مستفید.

پنج کرت این چنین آواز سخت / می رسید و دل همی شد لخت لخت

عاشق بیدار شد و با خود گفت: 

وقت امد که حیدر وار من / ملک گیرم یا بپردازم بدن 

وقت ان است که مانند حیدر کرار دشمن را شکست و ملک وحشت او را تصرف ، یا کشته بشوم.

برجهید و بانگ زد کای کیا / حاضرم اینک اگر مردی بیا

شجاعت مرد، مرگ را شکست داد.

در زمان بشکست ز آواز آن طلسم / زر همی ریزید هر سو قسم قسم

نقش خیال و آرزو

خیال و ارزو می تواند انسان را به سوی بهتر زندگی کردن سوق دهد ؛ اما خیال به تنهایی کارساز نیست 

عقل است که راه را نشان می دهد ، ابزار رسیدن را معین و از خطر راه آگاه می کند.

انسانی که در خیال ماند و عقل را باور نکرد ، راه به جایی نبرد.

برای ساختن آینده باید عقل را باور کنیم و در زورق خیال ، سرگردان شکست نباشیم.

جامعه نیز مانند انسان و از قوانین او تبعیت می کند.آینده از آن جامعه ای است که هر لحظه در حال برنامه ریزی

باشد ، گذشتگان خود را محترم بدارد و از زندگی و تجارب آنان نقشه ی راه را برنامه ریزی کند.

تجارب گذشتگان کلید فتح دنیای آینده است ؛ اگر در بند آن اسیر نمانیم.

عقل و اسطوره ی قهرمان داشتن 

انسان و جامعه ای آینده ی خود را می سازد که با وجود شناخت و حرمت نهادن به بزرگان و تجارب آنان ، نیاز

به قهرمان سازی نداشته باشد؛ بلکه هر لحظه در حال زایش قهرمانی نو باشد، قهرمانی که که مشعل دانایی

و کمال را به دیگری داد ه و نظاره گر راه نو می ماند.

در اسطوره سازی و قهرمان پرستی ، خیال را به خدمت می گیریم و در گذشته می مانیم ؛ اما در ایجاد

شرایط قهرمان پروری از عقل مدد می گیریم. خیال بدون پشتوانه ی عقل ، بازیچه ای بیش نیست.

انسان و جامعه ی موفق خیال خود را با قدم عقل اندازه می گیرد.

عقل حکایت شگفتی است ، با وجود بدیهی بودنش ، کسانی به انکار آن پرداختند، گاه عالمانه ، گاه سفیهانه 

گاه مغرضانه . کسانی نیز عقل را باور کردند ، گاه عالمانه ، گاه با تبصره و تذکره ، آنانی که به ظاهر ، عالمانه 

عقل را انکار کردند ، از آغاز شمشیر به سوی خویش گرفتند، مگر می شود استلال کرد و عقل نداشت.

عقل یگانه گوهر هستی و همان اکسیر اعظمی است که تو را به عشق می رساند ، که تو را از جهنم دور

می کند ، که تو را فخر عالم می کند که تو را انسان می کند و در نهایت :

عقل پلکانی می شود که تو را سازنده ی آینده ی خود کند.

خرداد 1400